Πού οφείλεται ο πόνος στα μάτια (Οφθαλμαλγία);

Ο πόνος στα μάτια ή αλλιώς η οφθαλμαλγία, είναι ένα πολύ σημαντικό σύμπτωμα το οποίο πρέπει να αξιολογείται άμεσα. Μπορεί να διαχωριστεί σε ελαφρύ πόνο, οξύ πόνο και βαθύ πόνο. Αλλες φορές περιγράφεται σαν επώδυνη διαξιφιστική αίσθηση στο μάτι, γύρω ή πίσω από αυτό, ενώ άλλες φορές με τη λέξη πόνος περιγράφεται το αίσθημα κόπωσης και δυσφορίας στα μάτια.

Υπάρχουν διάφορες αιτίες που προκαλούν την οφθαλμαλγία τις οποίες αξίζει να αναφέρουμε:

• H κοπιωπία, η οποία οφείλεται στη μη χρήση γυαλιών, ή στη χρήση λάθος γυαλιών καθώς και στις διαταραχές της κινητικότητας των ματιών. Προκαλείται συχνά μετά από παρατεταμένη περίοδο κοντινής κυρίως εργασίας η οποία συνοδεύεται από αίσθημα κόπωσης ή δυσφορίας στα μάτια.
• Η φωτοφοβία μπορεί να είναι υπεύθυνη για πόνο στα μάτια, καθώς είναι ένα οφθαλμολογικό φαινόμενο που σχετίζεται με την αφύσικη ευαισθησία των ματιών απέναντι στο φως και εκδηλώνεται με πόνο και δυσφορία των ματιών απέναντι στο φως.
• Η επιπεφυκίτιδα και οι φλεγμονές των βλεφάρων (κριθή, χαλάζιο, κ.λπ.) είναι ικανές να προκαλέσουν έντονη οφθαλμαλγία.
• Διάφοροι τύποι κερατίτιδας οι οποίοι προκαλούν οφθαλμικό άλγος, δακρύρροια, φωτοευαισθησία, οίδημα κερατοειδούς και μείωση της οπτικής οξύτητας.
• Η ξηροφθαλμία ή ξηρά κερατοεπιπεφυκίτιδα (dry eye syndrome) η οποία προκαλεί στους ασθενείς μια ακαθόριστη αίσθηση πόνου ή την αίσθηση ύπαρξης ξένου σώματος στα μάτια.
• Τραύμα Κερατοειδή. Ο πιο συνηθισμένος τραυματισμός του κερατοειδούς είναι μία αμυχή που προκαλείται από γρατζουνιά ή τρίψιμο. Αυτό μπορεί να συμβεί, αν ένας κόκκος άμμου ή σκόνης γρατσουνίσει τον κερατοειδή ή αν φοράτε για πολύ μεγάλο διάστημα φακούς επαφής. Ο κερατοειδής χιτώνας μπορεί, επίσης, να υποστεί έγκαυμα από έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία, αν έχετε μείνει για πολλές ώρες στον ήλιο ή αν πραγματοποιείτε μία ηλεκτροκόλληση χωρίς κατάλληλη προστασία για τα μάτια. Μετά τον τραυματισμό στον κερατοειδή ο ιστός γύρω από το μάτι σας μπορεί να πρηστεί και το μάτι μπορεί να κοκκινίσει και να πονάει πολύ. 
• Η απότομη αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης (οξύ γλαύκωμα) καθώς και η φλεγμονή του προσθίου θαλάμου του ματιού (ιριδοκυκλίτις) συνοδεύονται από αμβλύ πόνο, ο οποίος πολλές φορές επεκτείνεται στο μέτωπο και συνοδεύεται από θολή όραση.
• Η ενδοφθαλμίτιδα μετά από επέμβαση καταρράκτη, είναι μια εξωγενής λοιμώδης μόλυνση του οφθαλμού από παθογόνους οργανισμούς, που εισέρχονται στο εσωτερικό του οφθαλμού διεγχειρητικά ή μετεχγειρητικά. Συνεπώς προκαλεί έντονο πόνο, ερυθρότητα του οφθαλμού, εκκρίσεις και μειωμένη οπτική οξύτητα, ενώ συνήθως συνυπάρχουν οίδημα βλεφάρων και επιπεφυκότα, υαλίτιδα και αμφιβληστροειδίτιδα.
• Η οπτική νευρίτιδα. Στις οπισθοβολβικές οπτικές νευρίτιδες συχνά προηγείται της μείωσης της όρασης πόνος στις κινήσεις του ματιού. Η ακριβής αιτία της οπτικής νευρίτιδας είναι άγνωστη, αν και πιθανολογείται ότι πρόκειται για αυτοάνοσο νόσημα, συχνά ύστερα από κάποια ίωση. Αξίζει να σημειωθεί πως η οπτική νευρίτιδα είναι το κύριο χαρακτηριστικό της σκλήρυνσης κατά πλάκας.
• Σκληρίτιδα (πρόσθια ή οπίσθια). Είναι η φλεγμονή που δημιουργείται στον σκληρό χιτώνα του ματιού (λευκό μέρος του ματιού) το οποίο προστατεύει το υπόλοιπο μάτι. Τόσο η πρόσθια όσο και η οπίσθια σκληρίτιδα τείνουν να προκαλούν πόνο στο μάτι που ο ασθενής τον αισθάνεται σαν έναν βαθύ, σοβαρό πόνο. Μπορεί επίσης να αισθάνεται ότι ο πόνος πηγαίνει από το μάτι στο σαγόνι, το πρόσωπο ή το κεφάλι. Επιπλέον, ενδέχεται να παρουσιάζεται θολή όραση, ανεξήγητα δάκρυα, ή ιδιαίτερη ευαισθησία στο φως.
• Η επισκληρίτιδα είναι μια οξεία φλεγμονή του επισκληρίου χιτώνα και μπορεί να διαρκέσει 7 με 10 ημέρες. Πόνος δεν υπάρχει γενικά ή είναι ελαφρύς και ο ασθενής μπορεί να παραπονεθεί για μια ενόχληση ή βάρος στο μάτι.
• Η ραγοειδίτιδα αφορά φλεγμονή του ραγοειδούς χιτώνα, δηλαδή του μεσαίου στρώματος του οφθαλμού. Η φλεγμονή αυτή αν δεν θεραπευτεί μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη όραση ή απώλεια της όρασης. Τα συμπτώματα των ραγοειδιτίδων εκδηλώνονται με πόνο, φωτοφοβία, ερυθρότητα, θόλωση όρασης και μυοψίες (μυγάκια).
• Φλεγμονή των παραρρινίων κόλπων (ιγμορίτιδα, μετωπιαία κολπίτιδα) προκαλεί πόνο ο οποίος αντανακλά στα μάτια.
• Η ημικρανία, επίσης, αποτελεί μία συχνή μη οφθαλμολογική αιτία πόνου. Οι ασθενείς όμως σε αυτή την περίπτωση παραπονιούνται για αίσθηση πόνου πίσω από τα μάτια και στο μέτωπο ενώ ο πόνος είναι πιθανό να εντοπίζεται και μόνο στο ένα μάτι.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση νιώθετε οφθαλμικό πόνο, μπροστά, πίσω ή κοντά στα μάτια, η πρώτη σας κίνηση είναι να επισκεφθείτε τον οφθαλμίατρό σας καθώς όπως αναφέραμε παραπάνω μπορεί να είναι μια απλή αλλά και μια πολύ περίπλοκη αιτία που σας προκαλεί οφθαλμαλγία. Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία.

........................................

Πηγές:

[1] Ηλιόπουλος Ι., Πατούση Α., Τριανταφυλλά Μ., Δαρδαμπούνης Δ., “Διαγνωστική Προσέγγιση των Οπτικών Νευροπαθειών”, Νευρολογία 23: 3-2014, 10-19

[2] 'Σκληρίτιδα, αίτια και αντιμετώπιση', http://www.medinova.gr/skliritida-aitia-kai-antimetopisi/

[3] 'Επισκληρίτιδα', http://www.eyepathology.gr/400/newsid829/88

[4] Χατζηράλλη Ε., Χατζηπαντελής Α., Βρυώνη Γ., Δημητρίου Ε., Θεοδοσιάδης Π., 'Ενδοφθαλμίτιδα μετά από επέμβαση καταρράκτη: Βιβλιογραφική ανασκόπηση', Τόμος 62, Τεύχος 3, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2017

[5] 'Conjunctivitis', American Optimetric Association, https://www.aoa.org/patients-and-public/eye-and-vision-problems/glossary-of-eye-and-vision-conditions/conjunctivitis