Επιπεφυκότας

Τι είναι ο επιπεφυκότας;

Ο επιπεφυκότας είναι μία λεπτή μεμβράνη η οποία καλύπτει τον βολβό εξωτερικά (το λευκό μέρος του ματιού) και τα βλέφαρα από την εσωτερική τους επιφάνεια. Περιλαμβάνει πολύ λεπτά αγγεία τα οποία γίνονται ορατά αν παρατηρηθούν από κοντά. Από τον επιπεφυκότα παράγεται βλέννα, η οποία λιπαίνει την επιφάνεια του οφθαλμού.

Η πιο συχνή πάθηση του επιπεφυκότα είναι η επιπεφυκίτιδα, η οποία προκύπτει ύστερα από ερεθισμό ή φλεγμονή του επιπεφυκότα.
 

Τι είναι η επιπεφυκίτιδα, ποια είναι τα αίτιά της και πώς αντιμετωπίζεται;

Όπως προαναφέραμε, η επιπεφυκίτιδα αποτελεί μία συχνή πάθηση που αφορά στη δημιουργία φλεγμονής στον επιπεφυκότα -τα αγγεία από τα οποία αποτελείται ο επιπεφυκώς «διατάσσονται» ώστε να αντιμετωπιστεί η φλεγμονή, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα τον ερεθισμό του οφθαλμού. Τα συχνότερα συμπτώματα επιπεφυκίτιδας είναι αίσθηση ξένου σώματος στο μάτι, τσούξιμο, φαγούρα, κοκκίνισμα (ερεθισμός), πόνος καθώς επίσης και παραγωγή διαφόρων τύπων εκκρίσεων (τσίμπλα κίτρινη, λευκή κτλ) ανάλογα με τη μορφή της επιπεφυκίτιδας.

Υπάρχουν πολλές αιτίες οι οποίες προκαλούν την επιπεφυκίτιδα. Οι κυριότερες και πιο συχνές αιτίες παρατίθενται παρακάτω:

• Απλή βακτηριδιακή επιπεφυκίτιδα: Η συγκεκριμένη επιπεφυκίτιδα είναι πολύ κοινή και οι συχνότεροι παθογενετικοί οργανισμοί είναι διάφορες μορφές σταφυλόκοκκου ή στρεπτόκοκκου. Συνήθως προσβάλλονται και τα δύο μάτια, παρότι το ένα μάτι μπορεί να προσβληθεί μία ή περισσότερες μέρες νωρίτερα από το άλλο. Η συγκεκριμένη λοίμωξη είναι κατά βάση οξεία και συνοδεύεται από κοκκίνισμα του οφθαλμού, αίσθημα «καψίματος» ή άμμου στο μάτι και εκκρίσεις. Τις πρωινές ώρες τα βλέφαρα είναι κολλημένα μεταξύ τους και ανοιγοκλείνουν δύσκολα λόγω συγκέντρωσης εκκρίσεων (τσίμπλας) κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η απλή επιπεφυκίτιδα μπορεί να υποχωρήσει και μόνη της εντός 10 έως 14 ημερών με την προϋπόθεση ότι γίνονται πλύσεις για την υποχώρηση των εκκρίσεων. Διαφορετικά, η απλή επιπεφυκίτιδα αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά κολλύρια και αλοιφές.

•  Ιογενής επιπεφυκίτιδα: Είναι επίσης μία κοινή μορφή επιπεφυκίτιδας και στο 60% των περιπτώσεων προσβάλλονται και τα δύο μάτια. Τα συμπτώματα είναι ερυθρότητα του οφθαλμού, εκκρίσεις, δυσφορία και φωτοφοβία. Εκτός από τα παραπάνω συμπτώματα, κάποιοι ιοί συνοδεύονται από φλεγμονές των αναπνευστικών οδών όπως η φαρυγγίτιδα ή καταρροή, ιδιαίτερα δε στα παιδιά. Η θεραπεία εξαρτάται από τον ιό και ακολουθείται φαρμακευτική αγωγή σύμφωνα με τις οδηγίες του οφθαλμιάτρου.

•  Ξηρά επιπεφυκίτιδα: Σχετίζεται με την ξηροφθαλμία δηλαδή την έλλειψη υδατικού στοιχείου από τα δάκρυα.

• Αλλεργική επιπεφυκίτιδα: Η συγκεκριμένη επιπεφυκίτιδα έχει πολλές μορφές:
  - Εποχιακή αλλεργική επιπεφυκίτιδα: Πρόκειται για μια πολύ συνηθισμένη αλλεργική αντίδραση η οποία προκαλείται από μεταφερόμενους με τον αέρα αλλεργιογόνους παράγοντες όπως σκόνη, γύρη, τρίχες, πούπουλα κ.α.. Τα συμπτώματα είναι ερυθρότητα, κνησμός, και δακρύρροια. Η θεραπεία γίνεται με φαρμακευτική αγωγή.
  
   - Οξεία αλλεργική επιπεφυκίτιδα: Προκαλείται από μεγάλη ποσότητα αλλεργιογόνων που έρχονται σε επαφή με τον επιπεφυκότα. Συχνά προσβάλλει μικρά παιδιά ύστερα από την επαφή τους με γρασίδι ή κατοικίδια ζώα και σε κάποιες περιπτώσεις από τη σκόνη του σπιτιού. Στις περισσότερες περιπτώσεις η συγκεκριμένη επιπεφυκίτιδα υποχωρεί εντός ολίγων ωρών και δεν απαιτείται κάποια ειδική θεραπεία.
  
  - Εαρινή επιπεφυκίτιδα: Η εαρινή επιπεφυκίτιδα είναι μία συνηθισμένη οφθαλμική φλεγμονή η οποία γίνεται εντονότερη κατά την άνοιξη και το καλοκαίρι. Τα κύρια συμπτώματα είναι έντονη φαγούρα στα μάτια η  oποία μπορεί να συνοδεύεται από δακρύρροια, φωτοφοβία, αίσθημα ξένου σώματος και κάψιμο στα μάτια. Επίσης, πολλές φορές εμφανίζονται βλεννώδεις εκκρίσεις και πτώση του άνω βλεφάρου. Αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή με κολλύρια.
  
  - Επιπεφυκίτιδα με γιγάντιες θηλές: Σχετίζεται με τη χρήση των φακών επαφής και τον ελλειπή καθαρισμό τους. Συνήθως από τη συγκεκριμένη επιπεφυκίτιδα προσβάλλονται και τα δύο μάτια ενώ κύρια συμπτώματά της είναι η δακρύρροια, το έντονο κοκκίνισμα των ματιών, οι παχύρρευστες εκκρίσεις και η δημιουργία γιγάντιων θηλών, ιδιαίτερα στον επιπεφυκότα των άνω βλεφάρων. Για τη θεραπεία της ακολουθείται φαρμακευτική αγωγή με κολλύρια. Ειδικότερα για τους χρήστες φακών επαφής, συστήνεται η αποχή από αυτούς για το διάστημα που θα ακολουθείται η φαρμακευτική αγωγή και η αλλαγή σε φακούς όσο το δυνατό συχνότερης αντικατάστασης (ιδανικά, σε ημερήσιους).

Καλό είναι να γνωρίζουμε ακόμη πως η επιπεφυκίτιδα σε ορισμένες περιπτώσεις είναι μεταδοτική. Συνεπώς, για τη γρήγορη και αποτελεσματική θεραπεία της αλλά και για την αποφυγή ενδεχόμενης μετάδοσής της απαιτείται η τήρηση κάποιων κανόνων υγιεινής -ενδεικτικά, το καλό και συχνό πλύσιμο των χεριών, η αλλαγή των πετσετών και των μαξιλαροθηκών ύστερα από κάθε χρήση, να αποφεύγεται η ανταλλαγή καλλυντικών όπως η μάσκαρα, το eye-liner κτλ για όσο καιρό διαρκεί η επιπεφυκίτιδα κ.ο.κ.
 

Τι είναι το στεάτιο και το πτερύγιο και πώς αντιμετωπίζονται;

Το στεάτιο είναι μία πολύ συνηθισμένη αλλοίωση του επιπεφυκότα η οποία αποτελείται από κιτρινόλευκες εναποθέσεις πρωτεϊνών ή λίπους στο λευκό μέρος του ματιού κοντά στην περιφέρεια του κερατοειδή. Δεν απαιτείται καμία θεραπεία. Μερικά στεάτια μπορεί να μεγαλώσουν πολύ αργά και σπανίως απαιτείται χειρουργική επέμβαση.

Το πτερύγιο είναι ένα τριγωνικό στρώμα ιστού του επιπεφυκότα που ξεκινάει από το λευκό μέρος του ματιού και καταλήγει στην επιφάνεια του κερατοειδή. Το πτερύγιο υπάρχει περίπτωση να μεγαλώσει σε μέγεθος και να επηρεάσει την όραση. Τα πτερύγια συνήθως εμφανίζονται σε ασθενείς οι οποίοι έχουν ζήσει σε θερμά κλίματα και μπορεί να θεωρηθούν ως αντίδραση σε χρόνια ξηρότητα και έκθεση στον ήλιο. Το πτερύγιο, για κοσμητικούς λόγους ή σε περίπτωση που μεγαλώσει και επεκταθεί κεντρικά στον οπτικό άξονα, αντιμετωπίζεται χειρουργικά.