Ωχρά Κηλίδα

Τι είναι η ωχρά κηλίδα;

Η ωχρά κηλίδα είναι η πιο σημαντική περιοχή του αμφιβληστροειδούς χιτώνα γιατί πάνω σε αυτή εστιάζονται οι φωτεινές ακτίνες από τον εξωτερικό κόσμο και σχηματίζονται τα είδωλα. Για την ακρίβεια, πρόκειται για το τμήμα εκείνο του αμφιβληστροειδούς που μας επιτρέπει να έχουμε όραση με ευκρίνεια και να αντιλαμβανόμαστε όλες τις λεπτομέρειες ενός αντικειμένου, μίας εικόνας κτλ.

Υπάρχουν διάφορες παθήσεις που σχετίζονται με την ωχρά κηλίδα. Εδώ θα αναφερθούμε στην ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και σε κάποιες ακόμη επίκτητες παθήσεις όπως την οπή της ωχράς, την μυωπική ωχροπάθεια, την επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη και τις τοξικές ωχροπάθειες.
 

Τι είναι η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς, ποια είναι τα συμπτώματα και πως θεραπεύεται;

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς σχετίζεται με την ηλικία και είναι η πρώτη αιτία μη αναστρέψιμης σοβαρής απώλειας της όρασης στο Δυτικό κόσμο, σε άτομα άνω των 60 ετών. Η συχνότητα εμφάνισής της αυξάνεται με την ηλικία, ενώ αποτελεί μια κατάσταση που, συνήθως, αφορά και στα δύο μάτια. Έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς.

Αυτοί είναι η καθαυτή διαδικασία γήρανσης, η ύπαρξη ανοιχτόχρωμης ίριδας, η ακτινοβολία του ήλιου, το κάπνισμα, οι καρδιαγγειακές παθήσεις (όπως, για παράδειγμα, η στεφανιαία νόσος), η υψηλή χοληστερίνη και η κληρονομικότητα. Επίσης, έχει αποδειχθεί πως η έλλειψη κάποιων βιταμινών και ουσιών από τον οργανισμό μας (βιταμίνες C, E, ψευδάργυρος κ.α.) αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς.

Τα συμπτώματα της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς είναι η σταδιακή μείωση της κεντρικής όρασης χωρίς να προκαλείται πόνος και χωρίς να επηρεάζεται η περιφερική όρασή. Πιο συγκεκριμένα, στους πάσχοντες παρατηρείται μεγάλη δυσκολία στο να διακρίνουν ένα αντικείμενο με ευκρίνεια, με αποτέλεσμα να το βλέπουν παραμορφωμένο, κατά το διάβασμα (τα γράμματα και τα χρώματα φαίνονται ξεθωριασμένα) αλλά και στην αναγνώριση προσώπων. Παρόλα αυτά, ο προσανατολισμός του ατόμου στον χώρο παραμένει φυσιολογικός, γιατί η περιφερική όραση δεν επηρεάζεται.

Υπάρχουν δύο τύποι της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς:

• Η ξηρού τύπου: Είναι πιο συχνή, εκδηλώνεται με βαθμιαία ήπια ή μέτρια μείωση της όρασης, έχει αργή εξέλιξη και εντοπίζεται στον έναν ή και στους δύο οφθαλμούς. Δυστυχώς, δεν υπάρχει κάποια θεραπεία ή φαρμακευτική αγωγή για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της εν λόγω πάθησης, εκτός από την χορήγηση βοηθημάτων χαμηλής όρασης (μεγεθυντικοί φακοί, κλειστά κυκλώματα τηλεόρασης ή υπολογιστών, συσκευές διαβάσματος κ.α.), τα οποία μεγεθύνουν τα αντικείμενα, μολονότι με την κατάλληλη εκπαίδευση του ασθενούς, τα βοηθήματα αυτά μπορούν σε σημαντικό βαθμό να βελτιώσουν σημαντικά το πρόβλημα. Τέλος, η λήψη βιταμινών σε συμπληρώματα διατροφής μπορούν να καθυστερήσουν την εξέλιξη της πάθησης.
   
• Η υγρού τύπου: Αν και η συγκεκριμένη μορφή είναι λιγότερο συχνή, η εξέλιξή της είναι πιο γοργή, οδηγώντας σε πολύ πιο σοβαρά προβλήματα σε σχέση με την ξηρού τύπου. Σε αντίθεση με τους ασθενείς με ξηρό τύπο, οι πάσχοντες εδώ μπορούν να χάσουν όλη την κεντρική όρασή τους μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Δυστυχώς κι εδώ δεν υπάρχει θεραπεία που να μπορεί να επαναφέρει πλήρως την κεντρική όραση, αν και υπάρχουν μέθοδοι οι οποίες μπορεί να καθυστερήσουν ή να σταθεροποιήσουν την κατάσταση, αν η πάθηση διαγνωσθεί εγκαίρως.
  
  Οι μέθοδοι αυτές είναι ενδοϋαλοειδικές ενέσεις για την χορήγηση αντιαγγειογενετικών φαρμάκων, φωτοδυναμική θεραπεία και Laser φωτοπηξίας για την καταστροφή των παθολογικών αγγείων και την προφύλαξη από την εξέλιξη της πάθησης. Τέλος, σε πολύ ειδικές περιπτώσεις όπου ο ασθενής έχει χάσει πλήρως την όρασή του και στα δύο μάτια λόγω της συγκεκριμένης εκφύλισης, μπορεί να πραγματοποιηθεί χειρουργική επέμβαση για την μετατόπιση της ωχράς κηλίδας σε υγιές σημείο στο εσωτερικό του οφθαλμού προκειμένου να ανακτηθεί η λειτουργική όραση.

Σημειώνεται πως για να προλάβουμε ή ακόμα και να καθυστερήσουμε την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς υπάρχουν κάποια απλά μέτρα τα οποία καλό θα ήταν να ακολουθούμε. Αυτά είναι:

• Ο τακτικός οφθαλμολογικός έλεγχος και η άμεση επίσκεψη στον οφθαλμίατρο όταν παρατηρήσουμε κάποια απώλεια στην όρασή μας. Η ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και βιταμίνες A, C και E ή η λήψη πολυβιταμινούχων συμπληρωμάτων διατροφής, σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του γιατρού.
• Η χρήση γυαλιών ηλίου για την προστασία από τις βλαβερές ακτινοβολίες.
• Η τακτική σωματική άσκηση σε συνδυασμό με την αποφυγή του καπνίσματος.
   

Τι είναι η οπή της ωχράς;

Η περιοχή της ωχράς είναι πολύ ευάλωτη στην δημιουργία οπής λόγω της λεπτότητας του στρώματος και της έλλειψης αγγείων. Η οπή της ωχράς σχετίζεται με την ηλικία και προσβάλλει κυρίως γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Με την πάροδο των χρόνων, παρατηρείται τοπική συρρίκνωση του υαλώδους σώματος (δηλαδή, του «ζελέ» που υπάρχει μέσα στον βολβό του ματιού) στην περιοχή της ωχράς με αποτέλεσμα να δημιουργείται οπή.

Επιπλέον αιτίες που προκαλούν οπή της ωχράς είναι κάποιος τραυματισμός ή φλεγμονή του ματιού, η έκθεση στον ήλιο κ.α.. Ο ασθενής που πάσχει από την οπή της ωχράς, αισθάνεται βαθμιαία να χειροτερεύει η κεντρική του όραση, δηλαδή να βλέπει θολά και παραμορφωμένα τα αντικείμενα. Σε προχωρημένο στάδιο όπου έχουμε πλήρη οπή της ωχράς, ο ασθενής πιθανότατα παρουσιάζει πλήρη απώλεια της κεντρικής όρασης.

Η οπή της ωχράς μπορεί να αντιμετωπιστεί με χειρουργική επέμβαση, με αρκετά καλά αποτελέσματα (μέθοδος της υαλοειδεκτομής).
 

Τι είναι η μυωπική ωχροπάθεια;

Η μυωπική ωχροπάθεια συναντάται σε νέους ενήλικες με υψηλή μυωπία (πάνω από 7 βαθμούς) και μπορεί να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην όραση του ασθενούς.

Λόγω της υψηλής μυωπίας υπάρχει πιθανότητα να δημιουργηθούν εκφυλιστικές αλλοιώσεις στον σκληρό χιτώνα του οφθαλμού, στον χοριοειδή και αμφιβληστροειδή χιτώνα καθώς επίσης να δημιουργηθούν νέα αγγεία παθολογικά κάτω από τον αμφιβληστροειδή τα οποία μπορεί να αιμορραγήσουν προκαλώντας μεγάλη βλάβη στο μάτι και στην όραση. Αν η αιμορραγία εντοπιστεί κοντά στην ωχρά κηλίδα η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή.

Τα συμπτώματα της πάθησης είναι θολή και κακής ποιότητας όραση με έντονες παραμορφώσεις των αντικειμένων. Οι υψηλοί μύωπες απαιτείται να κάνουν τακτικούς οφθαλμολογικούς ελέγχους ακόμα και πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα αυτά, ώστε να υπάρξει έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση οποιουδήποτε προβλήματος σε αρχικό στάδιο.
 

Τι είναι η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη;

Η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη είναι μία ωχροπάθεια η οποία προκαλείται από την ανάπτυξη μίας μεμβράνης στο σημείο επαφής του υαλώδους σώματος με τον αμφιβληστροειδή. Μπορεί επίσης να προκληθεί ύστερα από τραυματισμό, φλεγμονές, αγγειακές παθήσεις του αμφιβληστροειδούς ή από επεμβάσεις που έχουν γίνει στον αμφιβληστροειδή.

Η πάθηση αυτή προσβάλλει κυρίως ηλικιωμένους. Τα συμπτώματα είναι θολή και παραμορφωμένη κεντρική όραση και μπορεί να αντιμετωπισθεί χειρουργικά (με υαλοειδεκτομή).
 

Τι είναι οι τοξικές ωχροπάθειες;

Οι τοξικές ωχροπάθειες προκαλούνται από ουσίες που εντοπίζονται σε διάφορα φαρμακευτικά σκευάσματα. Πρόκειται για σκευάσματα που χρησιμοποιούνται για την προφύλαξη από ή/και τη θεραπεία ασθενειών που δε σχετίζονται με τα μάτια, όπως η ελονοσία, ορισμένες ρευματολογικές παθήσεις και ρευματοειδείς αρθρίτιδες, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η χρόνια νεανική αρθρίτιδα, η σχιζοφρένεια, ο καρκίνος του μαστού κ.α., τα οποία, όμως, μπορεί να προκαλέσουν αλλοιώσεις στον αμφιβληστροειδή αλλά και στον κερατοειδή χιτώνα.

Ως εκ τούτου, σε περιπτώσεις που χορηγούνται τέτοιου είδους φάρμακα είναι απαραίτητος ο τακτικός και πλήρης οφθαλμολογικός έλεγχος στους ασθενείς και ο έλεγχος της οπτικής οξύτητας τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα με τη χρήση του πίνακα Amsler.