Κερατοειδής

Τι είναι ο κερατοειδής;

Ο κερατοειδής είναι το πρόσθιο εξωτερικό τμήμα του οφθαλμού. Παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ευαισθησία σε όλο το ανθρώπινο σώμα και είναι το σημαντικότερο διαθλαστικό μέσο για την εστίαση των εικόνων πάνω στον αμφιβληστροειδή. Αποτελείται από 5 διαφορετικές στοιβάδες (επιθήλιο, μεμβράνη του Bowman, στρώμα, δεσκεμέτιος μεμβράνη, ενδοθήλιο), πολλές νευρικές απολήξεις και δεν προστατεύεται συνεχώς από τα βλέφαρα. Ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος τραυματισμού ή μολύνσεών του, ενώ και ο παραμικρός τραυματισμός του προξενεί έντονο πόνο, ερεθισμό, θολερότητα της όρασης, δακρύρροια και φωτοφοβία.

Τα φυσιολογικά δάκρυα είναι εκείνα τα οποία προστατεύουν τον κερατοειδή από την ξήρανση και τις διάφορες μολύνσεις. Σε γενικές γραμμές, οι τραυματισμοί, οι μολύνσεις, κάποιες παθήσεις (κληρονομικές και μη), η έλλειψη δακρύων και οι τραυματισμοί κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στον κερατοειδή, οδηγώντας πολλές φορές στη μείωση της όρασης και φτάνοντας σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και στην ολική τύφλωση.

Εδώ, θα αναλύσουμε τις πιο συνηθισμένες μορφές κερατίτιδας (φλεγμονή του κερατοειδούς χιτώνα) και δυστροφίες όπως τον κερατόκωνο, την κερατόσφαιρα και τη δυστροφία Fuchs.
 

Ποιες είναι οι πιο συχνές κερατίτιδες, ποια τα συμπτώματα τους και πώς αντιμετωπίζονται;

Οι κερατίτιδες αφορούν στη δημιουργία φλεγμονής στον κερατοειδή από μικρόβια (βακτήρια και μύκητες) και ιούς. Οι πιο συχνές μορφές κερατίτιδας είναι οι εξής:

•  Βακτηριδιακή κερατίτιδα (μικροβιακή κερατίτιδα): Για να δημιουργηθεί βακτηριδιακή κερατίτιδα θα πρέπει να υπάρχει απώλεια της ακεραιότητας του επιθηλίου, δηλαδή τραύμα στην εξωτερική στοιβάδα του κερατοειδούς. Επίσης, η παρατεταμένη χρήση μαλακών ή σκληρών φακών επαφής αποτελεί συχνό παράγοντα για δημιουργία κερατίτιδας σε ασθενείς χωρίς κάποιο προηγούμενο οφθαλμολογικό πρόβλημα. Τέλος, υπάρχουν κάποια νοσήματα του οφθαλμού όπως, για παράδειγμα, το έλκος μετά από έρπη, ο ξηρός οφθαλμός κ.α., τα οποία εμποδίζουν τους φυσικούς μηχανισμούς άμυνας του ματιού να λειτουργήσουν σωστά, επιτρέποντας έτσι στα βακτηρίδια να μολύνουν τον κερατοειδή. Συμπτώματα της βακτηριδιακής κερατίτιδας είναι ο πόνος, η ερυθρότητα, η δακρύρροια και η ύπαρξη ενός λευκού στίγματος πάνω στον κερατοειδή, το λεγόμενο έλκος κερατοειδή. Η εν λόγω κερατίτιδα αντιμετωπίζεται με ειδική αντιβιοτική φαρμακευτική αγωγή.

• Κερατιτίδα από ακανθαμοιβάδα (μικροβιακή κερατίτιδα): Αποτελεί μία σπάνια και σοβαρή λοίμωξη του κερατοειδούς η οποία αν δεν διαγνωστεί εγκαίρως και δεν αντιμετωπιστεί σωστά μπορεί να οδηγήσει σε ολική τύφλωση. Οι ακανθαμοιβάδες είναι πρωτόζωα που ζουν ελεύθερα στον αέρα, το έδαφος και στο γλυκό νερό -μάλιστα, είναι πολύ ανθεκτικές ακόμη και σε χλωριωμένο, πολύ ζεστό ή πολύ κρύο νερό. Αν λοιπόν υπάρχει μικρή ρήξη στον κερατοειδή, το μάτι μπορεί να προσβληθεί από ακανθαμοιβάδα.
  Ειδικότερα οι χρήστες φακών επαφής θα πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση των φακών τους ενώ κολυμπούν χωρίς μάσκα σε πισίνες, λιμνάζοντα νερά, ποτάμια ή να χρησιμοποιούν απλό νερό για το ξέπλυμα ή φύλαξη των μαλακών φακών επαφής. Συμπτώματα της συγκεκριμένης κερατίτιδας είναι η θολή όραση, η δακρύρροια, η φωτοφοβία, ο πόνος, η ερυθρότητα και αίσθηση ξένου σώματος στα μάτια. Για την αντιμετώπισή της χορηγείται ειδική φαρμακευτική αγωγή.

• Οφθαλμικός έρπης ζωστήρας (Κερατίτιδα από ιό του απλού έρπητα): Ο έρπης ζωστήρας είναι λοίμωξη η οποία προκαλείται από τον ανθρώπινο ιό του έρπητα (δερματικό εξάνθημα από μικρές φυσαλίδες με υγρό οι οποίες καταλήγουν συνήθως σε ουλές), ενώ είθισται να εκδηλώνεται σε άτομα μεγάλης ηλικίας και είναι σπάνιος στα παιδιά. Κάποιες φορές, ο έρπης ενδέχεται να προσβάλλει και νεύρα που υπάρχουν γύρω από το μάτι ή ακόμη και νεύρα που συνδέονται απευθείας με το βολβό του ματιού, οδηγώντας έτσι στη δημιουργία του λεγόμενου οφθαλμικού έρπητα ζωστήρα που, με τη σειρά του, μπορεί να προκαλέσει έντονο πόνο και, κυρίως, πολύ σοβαρές επιπλοκές στο μάτι (ενδεικτικά, έλκος του κερατοειδούς, ενδοφθάλμια φλεγμονή κ.α.). Αντιμετωπίζεται με ειδική φαρμακευτική αγωγή.
   

Τι είναι ο κερατόκωνος και πώς αντιμετωπίζεται;

Ο κερατόκωνος είναι μία πάθηση του κερατοειδή που προοδευτικά λαμβάνει ανώμαλο κωνικό σχήμα, προκαλώντας σοβαρή διαταραχή της όρασης λόγω δημιουργίας ανώμαλου αστιγματισμού. Και στα δύο φύλα, ο κερατόκωνος ξεκινά από την ηλικία των 12 ετών περίπου και, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, η εξέλιξή του σταματά στην ηλικία των 35 ετών.

Κύριο σύμπτωμα του κερατόκωνου είναι η κακή ποιότητα όρασης, η οποία, ωστόσο, δεν διορθώνεται με γυαλιά ή με απλούς, μη κερατοκωνικούς φακούς επαφής και οδηγεί κάποιες φορές σε φωτοευαισθησία, πονοκεφάλους, ερεθισμό κ.α. Ανάλογα με το στάδιο της νόσου και της κατάστασης του ασθενούς, ο κερατόκωνος αντιμετωπίζεται με διορθωτικά γυαλιά, ειδικούς τύπους φακών επαφής ή χειρουργική επέμβαση.

Πιο συγκεκριμένα, σε αρχόμενο κερατόκωνο μπορούμε να έχουμε καλή όραση χρησιμοποιώντας διορθωτικά γυαλιά ή μαλακούς φακούς επαφής. Καθώς όμως ο κερατόκωνος εξελίσσεται, η μοναδική λύση για καλή και ποιοτική οπτική οξύτητα είναι η επιλογή των κατάλληλων, ειδικών φακών επαφής. Μόνο όταν ο κερατόκωνος είναι πλέον προχωρημένος ή όταν ο κερατοειδής έχει καταστραφεί από την πάθηση με αποτέλεσμα οι φακοί επαφής να μην μπορούν να προσφέρουν καλή οπτική οξύτητα, συνιστάται η λύση της μεταμόσχευσης κερατοειδούς (κερατοπλαστική).

Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί μια νέα θεραπεία, η Διασύνδεση Κολλαγόνου Κερατοειδούς (“Corneal Cross Linking” ή CCL) με τη χρήση ριφοβλαβίνης, που έχει ως σκοπό της να σταματήσει την εξέλιξη του κερατόκωνου.
 

Τι είναι η κερατόσφαιρα και η δυστροφία Fuchs;

Η κερατόσφαιρα είναι μία πολύ σπάνια συγγενής πάθηση που αφορά τη λέπτυνση συνολικά όλης της επιφάνειας του κερατοειδή. Η δυστροφία Fuchs είναι συχνότερη σε γυναίκες παρά σε άντρες και εμφανίζεται σε μεγάλη ηλικία. Ουσιαστικά πρόκειται για τη δημιουργία οιδήματος στο κεντρικό στρώμα του κερατοειδούς λόγω της μη αναπλήρωσης των ενδοθηλιακών κυττάρων, ενώ προκαλεί μείωση της όρασης.