Η Παγκόσμια Ημέρα Χρωμάτων καθιερώθηκε το 2009 από την Διεθνή Ένωση Χρωμάτων (ICA) και γιορτάζεται έκτοτε κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου, για να συμπέσει με την εαρινή ισημερία, όπου η ημέρα και η νύχτα είναι ίσες και να συσχετισθεί συμβολικά με τη συμπληρωτική φύση του φωτός και του σκότους, του φωτός και της σκιάς, όπως εκφράζεται σε όλους τους ανθρώπινους πολιτισμούς ανά τους αιώνες. Το χρώμα, χάρη στην οπτική αντίληψη, είναι ένα από τα σημαντικότερα φαινόμενα στη ζωή μας, καθώς συμβάλλει στην αντίληψη της φυσικής πραγματικότητας. Την σημασία των χρωμάτων τη βρίσκουμε σε πολλούς πολιτισμούς της αρχαιότητας. Αναφορές βρίσκουμε από τον αιγυπτιακό και τον κινεζικό μέχρι τον αραβικό, ελληνικό, περσικό και περουβιανό.[1] Την ύπαρξη αλλά και τις θεραπευτικές ιδιότητες των χρωμάτων την βρίσκουμε στον Αριστοτέλη, ο οποίος καθιστά σαφές ότι οι χυμοί αποτελούν τους δομικούς λίθους της ζωής, αλλά και ολοκλήρου του σύμπαντος. Εξ’ όλων αυτών προκύπτει και η αντιστοίχισή τους, η οποία κατά τον ιατρό και φιλόσοφο Νεμέσιο (4ος αι.) έχει ως ακολούθως [2]:Πύρ: Ξανθή χολή, Αήρ: Αίμα, Ύδωρ: Φλέγμα, Γη: Μαύρη χολή.
Προϋπόθεση της υγείας αποτελεί η κράση των χυμών να γίνεται βάσει των ορθών αναλογιών, καθώς στην περίπτωση που ένας εξ’ αυτών είτε πλεονάζει, είτε ευρίσκεται σε έλλειψη, τότε παρουσιάζεται εκτροπή της κατάστασης του σώματος προς το παθολογικό. Συνεπώς τα αποτελούντα τον άνθρωπο στοιχεία δεν αναμειγνύονται τυχαία, αλλά με την σωστή αναλογία με απώτερο σκοπό την υγεία του ανθρώπου [3]. Η αρμονία και η ισορροπία των χρωμάτων είναι το ζητούμενο από την αρχαιότητα ακόμη και κάθε είδους δυσλειτουργία ή διαταραχή προκαλεί πρόβλημα στον ανθρώπινο οργανισμό. Μία τέτοια δυσλειτουργία είναι άξια αναφοράς σήμερα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Χρωμάτων και αυτή δεν είναι άλλη από την Δυσλειτουργική Χρωματική Όραση ή -όπως είναι ευρύτερα γνωστή- δυσχρωματοψία (αχρωματοψία). Ο ανθρώπινος εγκέφαλος διακρίνει το χρώμα από τον συνδυασμό των αντιδράσεων των τριών υποδοχέων του ματιού όταν αυτό εκτίθεται στο φως. Οι υποδοχείς αυτοί έχουν σχήμα κώνου/ κυψελών και βρίσκονται πάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού. Ο αμφιβληστροειδής λοιπόν έχει δύο ειδών κύτταρα για την αντίληψη του φωτός, τα ραβδία και τα κωνία. Η χρώση ενός υποδοχέα τον κάνει να ανταποκρίνεται πιο εύκολα στο φως του κόκκινου, μπλε ή πράσινου τμήματος του ορατού φάσματος. Έπειτα οι σημάνσεις που λαμβάνουν οι υποδοχείς αλλάζουν μορφή (η μορφή μεταβάλλεται από χημική σε ηλεκτρική) και αποστέλλονται στον εγκέφαλο για ερμηνεία. Η δυσλειτουργική χρωματική όραση είναι το αποτέλεσμα είτε της ανεπάρκειας ενός υποδοχέα χρώματος είτε της μεταβολής στον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεται ο υποδοχέας σε συγκεκριμένα μήκη κύματος. Ο κύριος παράγοντας είναι η κληρονομικότητα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως διαταραχές της χρωματικής όρασης δεν μπορούν να γίνουν και επίκτητες ως αποτέλεσμα κάποιας παθογένειας της οφθαλμικής υγείας του εκάστοτε ανθρώπου ή ως παρενέργεια κάποιας φαρμακευτικής αγωγής ή τοξικής δηλητηρίασης. Υπάρχουν δύο είδη ευρύτερα δυσχρωματοψίας: εκείνοι που έχουν δυσκολία διάκρισης μεταξύ κόκκινου και πράσινου, καθώς και εκείνοι που έχουν δυσκολία διάκρισης μεταξύ μπλε και κίτρινου [4].
- Κόκκινο - πράσινο
- Διχρωματοψία (Πρωτανοπία και Δευτερανοπία)
- Ανώμαλη τριχρωματοψία (Πρωτανωμαλία και Δευτεροανωμαλία)
- Μπλε – κίτρινο- Διχρωματοψία (Τριτανοπία)
- Ανώμαλη τριχρωματοψία (Τριτανωμαλία)
Διχρωματοψία
Πρωτανοπία, Δευτερανοπία και Τριτανοπια. Μια μετρίως σοβαρή βλάβη στην αντίληψη των χρωμάτων κατά την οποία ένας από τους τρεις βασικούς μηχανισμούς χρωμάτων απουσιάζει ή δεν λειτουργεί.
Πρωτανοπία (1% των ανδρών)
Λείπει το μεγάλου μήκους κύματος ευαίσθητο κωνίο (L-κωνίο). Τα άτομα αυτά με την προϋπόθεση αυτή είναι σε θέση να διακρίνουν μεταξύ των χρωμάτων στο πράσινο – κίτρινο - κόκκινο τμήμα του φάσματος.
Δευτερανοπία (1% των ανδρών)
Η έλλειψη του μεσαίου μήκους κύματος κωνίου (M-κωνίο). Τα άτομα που πάσχουν είναι και πάλι σε θέση να διακρίνουν μεταξύ των χρωμάτων στο πράσινο – κίτρινο - κόκκινο τμήμα του φάσματος.
Τριτανοπία (λιγότερο από 1% των ανδρών και γυναικών)
Λείπει το μικρού κύματος κωνίο (S-κωνίο). Τα άτομα που πάσχουν είναι σε θέση να διακρίνουν τα χρώματα κατά μήκος της μπλε - κίτρινο διάστασης.
Ανώμαλη τριχρωματοψία
Πρωτανωμαλία, Δευτεροανωμαλία και Τριτανωμαλία. Οι πρωτανωμαλικοί παρατηρητές χρειάζονται περισσότερο κόκκινο φως σε ένα κόκκινο / πράσινο μείγμα από ένα κανονικό παρατηρητή, και οι δευτεροανωμαλικοί παρατηρητές χρειάζονται περισσότερο πράσινο.
Η σοβαρότητα της δυσχρωματοψίας εξαρτάται από το ποσοστό των κωνίων, τα οποία απουσιάζουν από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού. Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι τόσο ήπια που ο ασθενής μπορεί να μην το γνωρίζει.
Η διάγνωση είναι εφικτή με: 1) RGB Anomaloscope , 2) Ishihara 38 Plates Test, 3) Farnsworth-Munsell 100 Hue Color Vision Test, 4) The City University Test 5) D15 Color Arrangement Test.
Η δυσλειτουργική χρωματική όραση μπορεί να περιορίσει τις επιλογές σταδιοδρομίας. Σε κάθε περίπτωση ο γιατρός ή ο οπτομέτρης σας μπορεί να ελέγξει κάθε είδους διαταραχή ή δυσλειτουργία στην όρασή σας και στην αντίληψη των χρωμάτων προγραμματίζοντάς σας τις απαραίτητες εξετάσεις. Βαραίνουσας σημασίας είναι η εξέταση στα παιδιά, καθώς η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να προλάβει τυχόν δυσκολίες του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον, όπου υπάρχει πληθώρα χρωμάτων καθώς και στη μελλοντική επαγγελματική του ενασχόληση.
Για να κλείσετε ραντεβού με το Οφθαλμολογικό Κέντρο Διαύγεια καθώς για για οποιαδήποτε απορία σχετικά με την υγεία των ματιών σας, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας.
..........................................
Ευριπίδης Μ. Βαρδαβάς : Χειρουργός Οφθαλμίατρος & Επιστημονικός Διευθυντής του Οφθαλμολογικού Κέντρου Διαύγεια
Μιχάλης Ε. Βαρδαβάς: Οπτομέτρης & Επιστημονικός Συνεργάτης του Οφθαλμολογικού Κέντρου Διαύγεια
.........................................
Πηγές:
[1] www.naturanrg.gr
[2] Νεμεσίου, Περί φύσεως ανθρώπου, . ed. B. Einarson, Nemesius of Emesa, [Corpus medicorum Graecorum (in press)]:4,8-12.
[3] Ιπποκράτους, (1849). Περί φύσιος ανθρώπου, ed. E. Littre, Bailliere, Paris 4, 1-9.
[4] Michael Connor, Malcolm Ferguson-Smith(2004). "Βασικές αρχές ιατρικής γενετικής". Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης : 188-189
HellasSites